Kiedy przychodzi moment, w którym dowiadujemy się, że jesteśmy spadkobiercami, wiele osób zaczyna się zastanawiać, co zrobić. Spadek to przecież szansa na duże pieniądze, więc chyba warto go przyjąć. Chociaż z drugiej strony, tyle mówi się o długach spadkowych i konieczności ich spłaty. To może jednak nie brać tego spadku? Zapoznaj się z poradą prawną. Jeśli potrzebujesz jej bezpośrednio zapraszamy na spotkanie w biurze KANCLEX w Gdyni.
Co zrobić ze spadkiem?
Z chwilą śmierci spadkodawcy, spadek, o którym pisaliśmy w poprzednim artykule, przechodzi na spadkobierców. Jest to tzw. nabycie spadku w chwili jego otwarcia. Co istotne, Kodeks cywilny nakłada na spadkobiercę obowiązek złożenia oświadczenia, co robi ze spadkiem, i to w nieprzekraczalnym terminie 6 miesięcy od momentu dowiedzenia się o byciu powołanym do dziedziczenia. I tu rodzą się problemy.
WAŻNE: Termin na złożenie oświadczenia biegnie od daty dowiedzenia się o tytule powołania – cie nie musi wcale równać się dacie śmierci spadkodawcy. Co więcej, jeżeli jest kilku spadkobierców, dla każdego z nich bieg tego terminu może rozpoczynać się w innym momencie. W sytuacji, gdy jesteśmy kolejnymi spadkobiercami, którzy dziedziczą np. po odrzuceniu spadku przez spadkobierców będących w pierwszej linii, termin biegnie od dnia, w którym dowiedzieliśmy się o fakcie odrzucenia przez nich spadku.
Marzenia o koncie w Szwajcarii, na którym zdeponowano miliony mogą pobudzić naszą wyobraźnię i skusić, aby spadek przyjąć. A z drugiej jednak strony, w ostatnich latach głośno było w mediach o sytuacjach, w których nierzadko nieletnie dzieci spłacają długi swoich rodziców, czy dziadków. Dzieje się tak, gdyż często decyzja o przyjęciu spadku to loteria. Spadkobierca nie ma informacji o wszystkich składnikach majątku spadkowego, ani o istnieniu bądź wysokości długów spadkodawcy, zaś czas do złożenia oświadczenia o przyjęciu, bądź odrzuceniu spadku biegnie nieubłaganie…
Prawo dopuszcza trzy rozwiązania, z których można skorzystać podejmując decyzję odnośnie losów majątku spadkowego:
- przyjęcie spadku wprost;
- przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza;
- odrzucenie spadku.
Każde z nich ma swoje zalety i swoje wady, dlatego warto wiedzieć, jakie konsekwencje się z nimi wiążą.
Przyjęcie spadku wprost
Jeszcze do niedawna było to rozwiązanie podstawowe. Przyjęcie spadku wprost oznacza, że przejmujemy cały majątek spadkobiercy, wraz z jego długami, bez ograniczeń odpowiedzialności. Tyle teorii z art. 1012 Kodeksu cywilnego. Ale co to oznacza „bez ograniczenia odpowiedzialności”? Ni mniej, ni więcej to, że w przypadku przyjęcia wprost, odpowiadamy za długi spadkodawcy zarówno majątkiem odziedziczonym, jak i swoim własnym.
WAŻNE: Przyjmując wprost spadek, który ma bilans ujemny, musimy być świadomi, że długi będziemy spłacali ze swojego własnego majątku.
Jest to zatem niezwykle niebezpieczne rozwiązanie, zwłaszcza w sytuacji, gdy dziedziczymy spadek po osobie zadłużonej, która nie pozostawiła zbyt wielu aktywów. Rozwiązanie to ma jedną zaletę, która w konkretnym przypadku może przesądzić o jego wyborze, pomimo konieczności spłacania cudzych długów. Tą korzyścią jest odziedziczenie wszystkiego, co należało do zmarłego. Czasami jakiś przedmiot, rzecz należąca do zmarłego jest dla nas niezwykle ważna – np. pamiątki rodzinne, czy mieszkanie, w którym spędziliśmy dzieciństwo. Dlatego jeśli jesteśmy zdeterminowani, aby posiadać ten przedmiot za wszelką cenę, powinniśmy wybrać przyjęcie spadku wprost. Wówczas możemy spłacać długi z innych źródeł, niż sam spadek i w ten sposób ocalić cenne dla nas pamiątki.
Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza
Co jednak zrobić, gdy żaden z przedmiotów należących do majątku zmarłego nie zachęca nas do przyjęcia spadku wprost, a my sami nie wiemy czy spadek jest na plusie, czy może na minusie? Aby się zabezpieczyć, przewidziano rozwiązanie, w którym odpowiedzialność za długi spadkowe jest ograniczona do wysokości majątku spadkowego – to tzw. przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza.
Rozwiązanie to pozwala na przyjęcie spadku, jednak chroni przed koniecznością spłacania długów spadkowych z własnej kieszeni. Przyjmując spadek z dobrodziejstwem inwentarza, będziemy je spłacać jedynie z majątku spadkowego. Ani złotówka na naszym koncie nie będzie wydana na spłacenie długów spadkodawcy. Jest to zatem bezpieczne rozwiązanie, które gwarantuje nam:
- nietykalność naszego własnego majątku,
- w wypadku długów wyższych niż majątek spadkowy, jedynie nic nie dostaniemy po zmarłym, gdyż cały majątek zostanie wydany na ich spłacenie.
WAŻNE: Od 18 października 2015 roku to rozwiązanie ma przyznane w ustawie pierwszeństwo. Dlatego nawet jeśli spóźnimy się z oświadczeniem i nie zgłosimy w postępowaniu spadkowym, w jaki sposób przyjmujemy spadek, powstaje domniemanie, że przyjęliśmy go z dobrodziejstwem inwentarza.
Jeśli spóźnicie się, albo zapomnicie wszcząć postępowanie spadkowe i w terminie 6 miesięcy nie złożycie stosownego oświadczenia, wówczas uznaje się, że przyjęcie nastąpiło w opisanej powyżej formie. Nie musicie się więc martwić, że do Waszych drzwi zapuka komornik – długi spłaca się ze spadku. Jeśli majątku spadkowego nie wystarczy, to spłata długów i tak nie stanie się Waszym problemem.
Odrzucenie spadku
Dla osób, które w ogóle nie chcą dziedziczyć, przewidziane jest trzecie oświadczenie woli, tj. odrzucenie spadku. Na jego podstawie spadkobierca rezygnuje z udziału w spadku, a ten przechodzi na kolejne osoby. Kodeks cywilny wskazuje, że traktuje się takiego spadkobiercę, jakby nie dożył otwarcia spadku.
Podstawową zaletą tego rozwiązania jest całkowite wyłączenie odpowiedzialności – nie dziedziczy się majątku, ani nie dziedziczy się długów. Nasze życie toczy się dalej tak, jakby spadku nigdy nie było.
PAMIĘTAJ: Odrzucenie spadku nie jest „domniemanym” wyborem spadkobiercy, dlatego koniecznie w terminie 6 miesięcy od dowiedzenia się o powołaniu do dziedziczenia należy złożyć stosowne oświadczenie w postępowaniu spadkowym, że odrzucamy spadek.
Drodzy Czytelnicy, jeżeli zaciekawił Was powyższy temat, dotyczy on Was osobiście i pragniecie skonsultować Waszą sytuację indywidualnie, znaleźć najlepsze dla siebie wyjście – zapraszamy do kontaktu! Z przyjemnością poszukamy dla Was satysfakcjonującego rozwiązania oraz przeprowadzimy przez meandry przepisów.
