Przepisy o separacji zostały wprowadzone do naszego porządku prawnego w 1999 r. Wprowadzenie instytucji separacji miało na celu przede wszystkim pojednanie małżonków i ich powrót do wspólnego pożycia. Autorzy projektu ustawy stanęli na stanowisku, że skoro separacja nie jest rozwodem, to i przesłanki konieczne do jej orzeczenia powinny różnić się od tych rozwodowych.
Kiedy możemy wnosić o separację?
Aby wystąpić z pozwem o separację, musimy wykazać, że rozkład naszego małżeństwa jest zupełny. Podsumowując rozważania z zeszłotygodniowego artykułu dotyczące rozpadu więzi w małżeństwie można stwierdzić, że rozkład pożycia jest zupełny wówczas, gdy małżeństwo faktycznie przestaje funkcjonować w sferze relacji osobistych. Ustawa nie wymaga jednak, aby dla orzeczenia separacji rozpad był trwały – orzekając o separacji, sąd bada przede wszystkim okoliczności konkretnej sprawy i ustala, czy możliwy jest powrót małżonków do siebie.
Dodatkowym ułatwieniem dla małżeństw, które ubiegają się o orzeczenie przez sąd separacji, a nie mają wspólnych małoletnich dzieci, jest możliwość wydania przez sąd orzeczenia na zgodne żądanie małżonków.
WAŻNE: Jednakże nawet kiedy w naszym małżeństwie nastąpi zupełny rozkład pożycia, orzeczenie separacji nie będzie możliwe, w dwóch przypadkach:
- jeżeli na jej skutek miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków;
- jeżeli z innych względów jej orzeczenie byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego (np. nieuleczalna choroba jednego z małżonków i konieczność sprawowania opieki nad nim).
On chce rozwodu, ona separacji – co wtedy?
Co zdarzy się, kiedy jedno z małżonków złoży pozew o rozwód, zaś drugie o separację? Odpowiedź na to pytanie znajdziemy w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym. Zgodnie z jego przepisami, sąd ma obowiązek zbadania w pierwszej kolejności, czy możliwe jest orzeczenie rozwodu. Dopiero gdy orzeczenie rozwodu nie jest możliwe, sąd przystąpi do rozpatrzenia żądania separacji.
Przepisy zobowiązują sąd do zbadania w procesie o separację, który z małżonków ponosi winę za rozkład pożycia małżeńskiego. Niemniej jednak, analogicznie jak w procesie rozwodowym, nie ma przeszkód, aby na zgodne żądanie małżonków sąd zaniechał orzekania o winie, co wywoła takie skutki, jak gdyby żaden z małżonków nie ponosił winy. Żądanie takie może być zgłoszone do zamknięcia rozprawy przed sądem drugiej instancji.
Skutki separacji
Ogólną regułą jest, że orzeczenie separacji powoduje analogiczne skutki prawne, jak orzeczenie rozwodu. Podstawową jednak różnicą między separacją a rozwodem jest, iż małżonkowie pozostający w separacji nie mogą zawrzeć kolejnego związku małżeńskiego. Ponadto na skutek orzeczenia separacji, małżeństwo nie przestaje istnieć, co wyklucza także możliwość zmiany nazwiska.
Najważniejszym skutkiem orzeczenia separacji w sferze finansowej jest powstanie przymusowej rozdzielności majątkowej między małżonkami. Daje to także możliwość ewentualnego podziału majątku. Mimo orzeczenia separacji, aktualny pozostaje obowiązek wzajemnej pomocy i dostarczania środków utrzymania przez jednego z małżonków. Osoba pozostająca w separacji, która nie została uznana za wyłącznie winną rozkładu pożycia i która znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka dostarczania środków utrzymania, ograniczonych do swoich potrzeb i możliwości zarobkowych małżonka.
Konsekwencją orzeczenia separacji będzie także kwestia ojcostwa dziecka, które urodziło się po upływie 300 dni od orzeczenia separacji. W ich przypadku wyłączono domniemanie pochodzenia dziecka od męża matki.
Zniesienie separacji
W przeciwieństwie do rozwodu, którego nie da się niejako „cofnąć” (jedynie przez ponowne zawarcie małżeństwa), separacja jest odwracalna. Na zgodne żądanie małżonków, sąd orzeka o zniesieniu separacji. Z chwilą jej zniesienia, czyli z chwilą uprawomocnienia się postanowienia w tym przedmiocie, ustają jej skutki. Oznacza to m.in. powrót do ustawowego ustroju wspólności majątkowej między małżonkami (o ile nie zgłoszą w postępowaniu o zniesienie separacji odrębnego, zgodnego wniosku o utrzymanie ustroju rozdzielności lub nie zawrą intercyzy).
Na koniec warto wspomnieć o kosztach. Wnosząc pozew o rozwód, musimy uiścić opłatę w wysokości 600 zł. W przypadku pozwu o separację opłata ta będzie wynosiła 300zł.
Jeżeli nie jesteście pewni, czy rozwód to najlepsze dla Was rozwiązanie i rozważacie możliwość wystąpienia z pozwem o separację, zajrzyjcie do naszej Kancelarii Prawnej KANCLEX. Większość kwestii, które warto omówić z małżonkiem przed wystąpieniem o rozwód będzie również aktualna w przypadku separacji.
