Występując do sądu z pozwem co do zasady mamy obowiązek wniesienia opłaty od pozwu. Niemniej jednak może się zdarzyć, że zamiast prowadzić gorący spór sądowy, pogodzimy się z drugą stroną i zrezygnujemy z dalszego procesu. Co się wówczas dzieje z wpłaconą przez nas sumą?

Wycofanie pozwu

Zgodnie z ustawą, jeżeli wycofamy pozew po doręczeniu drugiej stronie jego odpisu, mamy prawo do zwrotu jedynie połowy wniesionej opłaty.

Jeśli zmieścimy się w terminie i cofniemy pozew jeszcze przed wysłaniem odpisu pozwu drugiej stronie, sąd zwróci nam całą opłatę.

WAŻNE: Zwrot tych opłat dokonywany jest z urzędu. To znaczy, że sąd powinien to uczynić niejako „z automatu”, bez konieczności składania wniosku.

Zawarcie ugody

Zwrot opłaty sądowej w przypadku zawarcia ugody był przedmiotem orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 23 lutego 2018r. Sprawa dotyczyła tzw. „ugody pozasądowej„, czyli sporządzonej przez same strony, bez skierowania sądu lub udziału mediatora.

W opisywanym przypadku strony samodzielnie zawarły wspomnianą ugodę pozasądową, na skutek której powód wycofał powództwo. Stało się to jednak już po doręczeniu odpisu pozwu drugiej stronie, ale jeszcze przed terminem rozprawy. W związku z tym sąd zwrócił powodowi jedynie połowę wniesionej opłaty sądowej. Powód zaskarżył to postanowienie twierdząc, że w przypadku zawarcia ugody przed rozpoczęciem rozprawy należy mu się zwrot całości opłaty.

Sąd rozpatrujący zażalenie zwrócił się o wyjaśnienie do Sądu Najwyższego. Ten jednoznacznie stwierdził, że pojęcie ugody zawarte w ustawie o kosztach sądowych w sprawach cywilnych dotyczy jedynie tzw. „ugody procesowej„, czyli do ugody zawartej przed sądem oraz do ugody zawartej przed mediatorem.

Ugody pozasądowe niekoniecznie muszą prowadzić do zakończenia procesu – mogą stanowić jedynie bodziec do cofnięcia pozwu lub zawieszenia postępowania na zgodny wniosek stron.

Intencją ustawodawcy było premiowanie polubownych sposobów rozwiązywania sporów. Jak wynika z uzasadnienia projektu ustawy, ugody sądowe i ugody przed mediatorami powinny być premiowane. O tzw. ugodach pozasądowych ustawodawca jednak milczy.

Podsumowanie

Powód w przypadku zawarcia ugody ma prawo do otrzymania zwrotu całości opłaty sądowej wniesionej od pozwu jedynie wówczas, gdy:

1. ugodę zawarto przed rozpoczęciem rozprawy przed sądem pierwszej instancji

ORAZ

2. jest to ugoda sądowa lub przed mediatorem.

Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że w razie zmowy stron możliwym byłoby upozorowanie zawarcia ugody pozasądowej i jej antydatowanie, co mogłoby prowadzić do wyłudzania zwrotu całej opłaty od pozwu.